Dziecko już od najmłodszych lat wyciąga rękę do barwnej książki. Chce
dotknąć okładki, oglądać ilustracje, słuchać czytania i wreszcie czytać
samo. Książka będzie działać na dziecko, gdy stanie się ona przeżyciem
i trafi do jego zainteresowań. O ile małe dzieci z zapartym tchem
słuchają baśni czytanych przez dorosłych, o tyle starsze przestają
wyciągać po nie ręce. Z wiekiem, wraz z nabywaniem umiejętności
samodzielnego czytania dzieje się coś co sprawia, że młodzi czytelnicy
nie chcą na własną rękę kontynuować wędrówki zapoczątkowanej
kiedyś przez rodziców. Najczęściej niechętne książkom są te
dzieci, które czytają słabo, które co najwyżej
tolerują
lektury, wybierają książki z bogatą kolorystyką i niezbyt grube. Po
książki częściej sięgają te dzieci, które mają
dobrze
opanowaną technikę czytania.
Rozwój czytelnictwa
wśród
uczniów klas młodszych to jedno z najważniejszych zadań
szkoły.
Książka przynosi dziecku korzyści poprzez zawarte w niej wartości, jest
rozrywką oraz sprzymierzeńcem nauczyciela w pracy dydaktyczno
–
wychowawczej. Proces rozwoju czytelnictwa jest długotrwały, można
powiedzieć wieloletni, a podjęty trud procentuje dopiero po czasie,
który jest niezbędny do poszukiwania własnej drogi w świecie
literatury. Rozwój młodego czytelnika opiera się
głównie
na wdrożeniu go do swobodnego kontaktu z książką. Zamiłowanie do
czytania najłatwiej jest rozbudzić w małym dziecku. W dziele tym
największe znaczenie mają działania podjęte przez rodziców
już
od pierwszych chwil życia dziecka. Rodzice powinni obdarzać je miłością
i uwagą, stymulować wyobraźnię i rozwój umysłowy. Nic nie
służy
temu lepiej niż głośne czytanie książek najmłodszym. Potem
nabiera znaczenia rola nauczycieli i bibliotekarzy. W dobie gier
komputerowych, wideo, DVD, wybór książki czy gazety nie jest
dla
dziecka wyborem prostym. Posiadanie własnej biblioteczki przez dziecko
nie jest odzwierciedleniem kultury czytelniczej dziecka czy rodziny.
Książki mogą być ładne, mądre, ciekawe, ale coraz trudniej im
konkurować z powyższymi propozycjami. Badania ostatnich lat wykazują,
że współczesne dzieci spędzają ponad połowę mniej czasu na
czytaniu niż ich rówieśnicy kilkanaście lat temu. Dziś około
50%
dzieci spędza czas wolny przed komputerem lub telewizorem. Książki
czyta 15% uczniów. Co robić, aby zapobiec słabnącemu
zainteresowaniu
czytelnictwem?
Na pewno kształtowanie
nawyków
czytelniczych musi się odbywać systematycznie i w jak najbardziej
atrakcyjnych formach. Nawyki czytelnicze ukształtowane w toku nauczania
początkowego mają charakter trwały i tworzą podstawę
późniejszej
kultury czytelniczej. Jednym z warunków sukcesu jest
stworzenie
konkretnego programu rozwijania zainteresowań czytelniczych w młodszym
wieku szkolnym. Program czytelniczy można realizować poprzez dramę,
improwizacje, opowiadania twórcze, prowadzenie
dzienniczków lektur, udział w konkursach i popisach w
czytaniu
fragmentów lektur. Można urządzić w klasie biblioteczkę
klasową
i gromadzić w niej różnorodną literaturę i czasopisma
dziecięce.
Można zastosować formy wizualne (plakaty propagujące książki, portrety
pisarzy, wykorzystać środki audiowizualne – magnetofon,
płyty,
radio, telewizję). Ciekawym sposobem może być przygotowanie bajkowego
przedstawienia dla pozostałych klas nauczania początkowego. Można
zaprezentować to przedstawienie w innych placówkach. Na
pewno na
podniesienie poziomu czytelnictwa wpłynie spotkanie z autorem książek.
Pisarze cenią sobie takie spotkania, gdyż dowiadują się na nich, jak
czytelnicy odbierają i oceniają ich utwory. Dla dzieci natomiast
stanowią one duże przeżycie, ponieważ umożliwiają im poznanie nie tylko
osoby samego pisarza, ale także jego warsztatu twórczego, co
wpływa na lepsze zrozumienie twórczości samego pisarza.
Dzieci z
klas młodszych z naszej szkoły wzięły udział w takim spotkaniu z
pisarzem Grzegorzem Kasdepke. Spotkanie było bardzo interesujące,
uczniowie dowiedzieli się wielu informacji o pisaniu książek przez pana
Grzegorza i zapoznali się z jego twórczością. Ścisły kontakt
z
biblioteką szkolną i Biblioteką Publiczną to kolejny sposób
na
kształtowanie zainteresowań czytelniczych. Nasza szkoła od kilku lat
współpracuje z Biblioteką Publiczną w Rzeszowie na Nowym
Mieście. Uczniowie nasi co miesiąc biorą udział w spotkaniach z
książką, które prowadzi dla nich kierownik tej biblioteki
– pani Maria Gulak. Przykładowe lekcje to „W
krainie
baśni”, „Godzina radości z Janem
Brzechwą”
„Świat wierszy Doroty Gellner”. „Wiosenna
lokomotywa
z wierszami Juliana Tuwima”. Oprócz tego bierzemy
co roku
udział w akcji organizowanej przez tą bibliotekę „Cała Polska
czyta dzieciom”. Zaproszeni goście miasta Rzeszowa czytają
dzieciom fragmenty książek, uczniowie włączają się do czytania,
odgadują czytane fragmenty. Akcja ta połączona jest z uroczystym
pasowaniem na czytelników klas „0” z
dwóch
pobliskich szkół. Nasi najmłodsi z klasy I także
są
pasowani na czytelników tej biblioteki, a starsi –
kl II,
III, IV prezentują dla wszystkich przygotowaną inscenizację baśni np.
pokazywaliśmy „Jasia i Małgosię” czy
„Calineczkę.”
Włączanie się do akcji
„Cała Polska
czyta dzieciom” jest bardzo ważne, bo stale spada
wśród
Polaków poziom czytelnictwa a rozumienie czytanego tekstu
przez
dzieci i młodzież jest niewystarczające. Pierwszym etapem tej akcji
może być słuchanie czytania utworów literatury
dziecięcej
przez bibliotekarkę szkolną. Dalsze etapy to angażowanie
rodziców w akcje czytelnicze i uświadamianie im, żeby
wprowadzali czytanie jako jedną z form spędzania wolnego czasu. Można
zorganizować wieczór czy poranek z książką np.–
starsi
uczniowie V – VI kl. czytają młodszym, w końcu
uczniowie
klas III- młodszym uczniom. Ci najmłodsi mogą czytać klasie
„0”. Powstanie w ten sposób pewnego
rodzaju
„sztafeta czytających” propagująca
wspólne czytanie.
Innym sposobem pobudzającym
wzięcie książki do
ręki mogą być konkursy plastyczne np. „Moja ulubiona
książka”, turnieje książkowe np. odgadywanie postaci,
tytułów książek, autorów, wyjścia na kiermasz
książki, do
księgarni.
Na pewno wymienione tu sposoby
rozwoju
czytelnictwa nie zmobilizują do czytania wszystkich uczniów
i
przekonania ich, że istnieje coś poza komputerem i telewizją. Jednak
praca w tym zakresie z dziećmi w młodszym wieku szkolnym jest bardzo
ważna, ponieważ w tym wieku zaczynają się kształtować postawy i oceny
moralne. W tym wieku dzieci są bardziej podatne na wpływy, są bardzo
plastyczne, łatwo się „przekonują” i to czego się
nauczą w
tym okresie zostanie im na całe życie.
Lista książek polecanych do czytania dzieciom lub do czytania
przez dzieci
Wiek 6 –8 lat
Marcin Brykczyński –„Ni pies, ni wydra”
Jan Brzechwa – „Pchła Szachrajka”,
„Szelmostwa
Lisa Witalisa”, „Akademia Pana Kleksa”
Frances Hodgson Burnett – „Mała
księżniczka”
Tove Jansson – seria o Muminkach
Astrid Lingren- „Dzieci z Bullerbyn”, „
Mio,
mój Mio”
Mira Lobbe – „Babcia na jabłoni”
Anna Onichimowska – „Najwyższa góra
świata”
Stanisław Pagaczewski – „Porwanie Baltazara
Gąbki”
Dr. Seuss – „Słoń, który wysiedział
jajo”
Anna Sójka – „Czytam od A do Z”
Maria Strzałkowska – „Rady nie od parady”
Jan Whybrow – „Księga straszliwej
niegrzeczności”,
„Małego Wilczka księga wilkoczynów”
Piotr Wojciechowskli – „Z kufra pana
Pompuła”
Wiek 8 –10 lat
Heather Amery – „Mity greckie dla
najmłodszych”
Edmund de Amicis – „Serce”
Maria Berowska –„Polskie legendy i
podania”
Frances Hodgson Burnett – „Tajemniczy
ogród”
J. Canfield M. P. Hansen I. Dunlap – “Balsam dla
duszy
dziecka”
Grzegorz Kasdepke – „Kuba i Buba czyli awantura do
kwadratu” seria książek o bliźniakach
Rudyard Kipling – „Księga dżungli”
Eric Knight – „Lasse, wróć!”
Bolesław Leśmian – “Klechdy
sezamowe”,„Przygody
Sindbada Żeglarza”
Astrid Lindgren – „Bracia Lwie
Serce,
„Rasmus i włóczęga”, „Ronja,
córka
zbójnika”
Kornel Makuszyński – „Szatan z siódmej
klasy”
Lucy M. Montgomery –„Ania z Zielonego
Wzgórza”
Antoine de Saint – Exupery – „Mały
książę”
Sempe, Goscinny – seria o Mikołajku
Opracowała: Elżbieta Siorek
Literatura:
M. Węglińska
– „Postawy czytelnicze uczniów w
młodszym wieku
szkolnym”
A. Wnuk –
„Zjawisko określane mianem czytelnictwa” w
„Refleksje” 2004 r.
A. Gorczowska
– „W jaki sposób włączyłam się do akcji
czytelniczej
„Cała Polska czyta dzieciom” –
Nauczanie Początkowe 2004/4
A .Maciejewska
– „Co zrobić, żeby dzieci
czytały?” -
„Biblioteka w szkole” 2003 r.